စၾကာ၀ဠာႀကီးကို အနွစ္ခ်ဳပ္လိုက္ရင္ နွစ္ခုပဲရွိတယ္။အဲ့ဒါက ျဒပ္၀တၳဳ (mass)နဲ႔ စြမ္းအင္(energy)ပဲ။ျဒပ္၀တၳဳရဲ႕ အရည္အခ်င္းနွစ္ခုက spaceတစ္ခုမွာ ေနရာယူနိုင္တာ(occupied လုပ္နိုင္တာနဲ႔)ေ႐ြ႕လ်ားနိုင္တာ (moveလုပ္နိုင္တာ)ပဲ။ စြမ္းအင္ဆိုတာကေတာ့ျဒပ္၀တၳဳေတြ ျဖစ္တည္ ေ႐ြ႕လ်ားရျခင္းရဲ႕အရင္းခံအေၾကာင္းေပါ့။ေအး...ေလာကမွာ ျဒပ္၀တၳဳမဟုတ္ေပမယ့္ျဒပ္၀တၳဳလိုပဲေ႐ြ႕လ်ားနိုင္တဲ့ အရာတစ္ခုရွိေသးတယ္။ အဲ့ဒါကေတာ့လႈိင္း(wave)ပဲ။
လႈိင္းဆိုတာ မင္းတို႔မ်က္စိထဲ ေရလႈိင္းႀကီးေတြ၊ေလေပြလႈိင္းေတြ၊ငလႈင္လိႈိင္းေတြ...ဒါေတြကိုေျပးျမင္မွာပဲ။ဒါေပမယ့္ လႈိင္းေတြနဲ႔ပတ္သတ္လို႔ အမွတ္လြဲတာေလးေတြလည္းရွိမယ္။ဥပမာေရလႈိင္းဆိုရင္ ေရလႈိင္းႀကီးေတြလႈိင္းအသြင္နဲ႔ေ႐ြ႕လာတယ္ေပါ့။ မဟုတ္ဖူးကြ ေရလႈိင္းႀကီးေတြ လႈိင္းအသြင္နဲ႔ေ႐ြ႕လာတာမဟုတ္ဖူးကြ။ေရလႈိင္းဆိုတဲ့ ေ႐ြ႕လ်ားမႈ (movement)ႀကီးကသာေရဆိုတဲ့ ၾကားခံနယ္ကို ျဖတ္ၿပီးေ႐ြ႕လာေရာက္လာတာ။ဘယ္နွယ့္ရႈပ္သြားလား...ဒီလိုကြာ...ဥပမာ ကန္အလယ္မွာ ခဲလံုးႀကီး ပစ္ခ်လိုက္ရင္ လႈိင္းေလးေတြျဖစ္သြားၿပီး ကမ္းစပ္ထိေရာက္လာတယ္ဆိုပါစို႔။အဲ့လိုေရာက္လာတာ ကန္အလယ္ကေရေတြကန္စပ္ထိေရာက္လာတာ မဟုတ္ဖူး။လႈိင္းဆိုတဲ့ ေ႐ြ႕လ်ားမႈကသာေရာက္လာတာ။ ဒီ့ထက္ထင္ရွားေအာင္ေျပာရရင္ ဆူနာမီေၾကာင့္ေရလႈိင္းႀကီးေတြ ကိုယ္တို႔ျမန္မာျပည္ကိုေရာက္လာတယ္ဆိုပါစို႔။အဲ့ဒါဆူနာမီကေရေတြျမန္မာျပည္ကိုေရာက္လာတာ မဟုတ္ဖူး၊လႈိင္းဆိုတဲ့ေ႐ြ႕လ်ားမႈႀကီးကသာျမန္မာျပည္ကိုေရာက္လာတာ။
နို႔ ဘာျဖစ္လို႔ေရေတြပါေ႐ြ႕လာတယ္လို႔ထင္ရတာလဲ။အေျဖကေတာ့လႈိင္းဆို တာ ေရွ႕ကိုတိုးလာတဲ့ ေ႐ြ႕လ်ားမႈစ္ခုျဖစ္လို႔။ဒီေတာ့
အမွတ္တမဲ့ၾကည့္လိုက္ရင္ လႈိင္းကေ႐ြ႕လာတာကို ေရေတြေရွ႕တိုးၿပီးေ႐ြ႕လာတာလို႔ထင္ရတာေပါ့။ဒါေပမယ့္ သတိထားၾကည့္ရင္ မဟုတ္ဖူးဆိုတာ
ေတြ႕ရမယ္။ဥပမာ ကန္အလယ္နားမွာ ဘဲတစ္ေကာင္ရွိတယ္ဆိုပါစို႔။အဲ့ဒီဘဲကို လႈိင္းျဖတ္သြားရင္ဘယ့္နဲ႔ေနမလဲ။ေရေတြပါေ႐ြ႕လာတာလို႔ရင္ရင္ အဲ့ဒီဘဲက
အဲ့ဒီလႈိင္းေတြနဲ႔အတူ ကမ္းစပ္ကိုေရာက္လာရမယ္။တကယ္က အဲ့လိုမဟုတ္ဖူး။ေသခ်ာသတိထားၾကည့္ရင္ ဘဲေလးက လႈိင္းျဖတ္သြားရင္
လႈပ္တုတ္လႈပ္တုတ္ျဖစ္သြားမယ္။လႈိင္းျဖတ္ၿပီးသြားရင္ေတာ့ သူ႔နဂိုေနရာမွာပဲက်န္ခဲ့တယ္။(ေ႐ြ႕လည္းနည္းနည္းေပါ့)ဒါေၾကာင္
့လႈိင္းဆိုတာၾကားခံနယ္ကို
ေရွ႕ကိုမေ႐ြ႕ေစဘူး။အဲ့ဒီလႈိင္းျဖတ္သြားရင္ေတာ့ ၾကားခံနယ္ကို
တုန္ခါေစတယ္။ေနရာေ႐ြ႕တယ္။ဒါေပမယ့္ လႈိင္းျဖတ္သြားရင္ေတ့ာၾကားခံနယ္က နဂိုအတိုင္း ဘာမွ မေျပာင္းပဲ က်န္ခဲ့တယ္။
အဲ့ဒီလႈိင္းရဲ႕ အထင္ရွားဆံုး ဂုဏ္သတၱိပဲ။
ဥပမာ ေရလိႈင္းဆိုတာ ေရေတြကို ေ႐ွ႕တိုးေစတာမဟုတ္ဘူး၊ ဒါေပမယ့္ ေရကိုေတာ့ (ေရေမာ္လီက်ဴ းေတြကိုေတာ့) ေနရာေရြ႔ေစတယ္။ ဒါေပမဲ့ လိႈင္းျဖတ္ၿပီးတာနဲ႔ အဲဒီ့ေရြ႔သြားတဲ့ ေရအမႈန္ေလးေတြက သူ႔ရဲ႕နဂိုမူလေနရာကို
ျပန္ေရာက္သြားတယ္။ (လိႈင္းျဖတ္သြားတုန္းကေတာ့ ၾကားခံနယ္က လႈပ္သြားတယ္/တုန္သြားတယ္ vibrate
ျဖစ္သြားတယ္ေပါ့ကြာ) ကဲ ကဲ မင္းတို႔လည္း နားညီး အဲ မ်က္စိေညာင္းေလာက္ၿပီ။ တိုတိုေျပာရရင္ လိႈင္းဆိုတာ
လႈပ္႐ွားမႈတစ္ခု/အေရြ႔တစ္ခု (movement တစ္ခု)ပဲ။ (ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာမွာေတာ့ disturbance လို႔
သံုးတယ္။ အေႏွာင့္အယွက္ေပါ့။ ၾကားခံနယ္ကို ေႏွာင့္ယွက္တဲ့ေကာင္။ အဲဒီစကားလံုးထက္စာရင္ movement
လို႔ သံုးတာ မ်က္စိထဲ ပိုေပၚသလားလို႔ .. ကိုယ္ကေတာ့ movement လို႔ပဲ သံုးခ်င္တယ္)အဲဒီလုိ
ေရြ႔တဲ့အခါမွာလည္း သူျဖတ္သန္းလာရတဲ့ ၾကားခံနယ္ကို (ခဏတျဖဳတ္ ေလာက္ တုန္သြားရံုကလြဲလို႔) ဘာမွ
အေႏွာင့္အယွက္မေပးဘူး။ (လိႈင္းေၾကာင့္ ၾကားခံနယ္ ပ်က္စီးမသြားဘူး) အဲဒါလိႈင္းပဲ။ လိႈင္းရဲ႕ ဂုဏ္အဂၤါပဲ။
လိႈင္းမွာ ေနာက္ထပ္ အေရးအႀကီးဆံုးဂုဏ္သတၱိတစ္ခု ရိွေသးတယ္။ အဲဒါကေတာ့ လိႈင္းတိုင္းဟာ
စြမ္းအင္ (energy)
နဲ႔ အဟုန္ (mometum)ကို သယ္လာႏိုင္တာပဲ။ ေ႐ွ႕မွာလည္း ေျပာခဲ့တယ္၊ ဒီေလာကႀကီးမွာ
ျဒပ္နဲ႔ စြမ္းအင္ ႏွစ္မ်ိဳးပဲ႐ိႈတယ္လို႔။ အဲဒီ့ႏွစ္မ်ိဳးမွာ ျဒပ္က ေရြ႔ႏိုင္တယ္။ စြမ္းအင္ကေတာ့ မေရြ႔ႏိုင္ဘူး။
ဥပမာ ေနမင္းႀကီးဆီက လာတဲ့အပူကို ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ခံစားရတယ္။ ဒါ.. ေနမင္းရဲ႕ အပူစြမ္းအင္က ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ဆီေရာက္လာလို႔ေပါ့။
စြမ္းအင္ေတြက တစ္ေနရာက တစ္ေနရာကို မေရြ႔ႏုိင္ဘူးဆို..ဟိုးအေဝးႀကီးကအပူစြမ္းအင္ေတြက ကမာၻႀကီးဆီ ဘယ္လိုလုပ္ ေရာက္လာရတာလဲ။
အေျဖက လိႈင္းပဲ။ စြမ္းအင္ေတြ ေရြ႔ခ်င္ရင္လိႈင္းအသြင္နဲ႔ ေရြ႔တယ္။ ဒါေၾကာင့္လိႈင္းတုိင္းဟာ စြမ္းအင္ေတြ သယ္လာတယ္လို႔ေျပာတာေပါ့။
အဲ ..စြမ္းအင္ေတြ ေရြ႔ခ်င္ရင္ လိႈင္းအသြင္နဲ႔ ေရြ႔ရတယ္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ လိႈင္းေတြက စြမ္းအင္ေတြကို သယ္လာတယ္ေပါ့။
ၾကည့္စမ္း ဘယ္ေလာက္အေရးပါတဲ့ ဂုဏ္သတၱိလဲ။ လိႈင္းသာမရိွဘူးဆိုရင္ စြမ္းအင္ေတြ တစ္ေနရာက တစ္ေနရာကို
ေရာက္ဖို႔ ဘယ္လိုသြားရပါ့ .. ဟုတ္လား။ အဲဒါ .. လိႈင္းပဲ။ လိႈင္းရဲ႕ ဂုဏ္သတၱိပဲ။ အဲဒီ့လိႈင္းေတြကို
အမ်ိဳးအစားေတြ ခြဲထားတယ္။
စြမ္းအင္သယ္လာပံုကို ေရလိႈင္းနဲ႔ပဲ ဥပမာျပမယ္။ ပင္လယ္ကမ္းစပ္မွာ႐ွိတဲ့ ေက်ာက္ေဆာင္ႀကီးေတြဟာ ၾကာလာေတာ့ ပဲ့ရြဲ႔ကုန္တယ္။ ပံုသဏာၭန္ေတြ ေျပာင္းကုန္တယ္။ မာေက်ာတဲ့ ေက်ာက္တံုးႀကီးေတြေတာင္ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းတဲ့ ေရနဲ႔ ခဏခဏထိပါမ်ားရင္ မခံႏုိင္ဘူး..ဆိုၿပီး လူႀကီးေတြေျပာတာ ကြၽန္ပ္တို႔ၾကားဖူးမွာပါ။ အမွန္ေတာ့ ေပ်ာ့တယ္ မာတယ္ဆိုတာထက္ ေရလိႈင္းကသယ္လာတဲ့ စြမ္းအင္ေၾကာင့္သာ အဲ့လိုျဖစ္သြားတာ။ ေရလိႈင္းက ဘယ္လာတာ အေရြ႔စြမ္းအင္ (kinetic energy)ေတြ... ေက်ာက္ေဆာင္နဲ႔ေတြ႔ေတာ့ အဲ့ဒီအေရြ႔စြမ္းအင္ကို ေရလိႈင္းပ ေက်ာက္ေဆာင္ကို ေပးလိုက္တယ္။ အရပ္ေျပာေျပာရရင္ ေက်ာက္ေဆာင္ကို အားနဲ႔႐ိုက္တယ္ေပါ့ကြာ။ အဲ့ဒီသယ္လာတဲ့ အေရြ႔စြမ္းအင္ေၾကာင့္ပဲ ေက်ာက္ေဆာင္ႂကြသြားတာ။ ပင္လယ္ကမ္း႐ိုးတန္းရဲ႕ ပံုပန္းသဏာၭန္ေတြဆိုတာလည္း ပင္လယ္လိႈင္းရဲ႕စြမ္းအင္ေၾကာင့္ ျဖစ္လာတာေပါ့။
Every kind of wave carry energy and momentum.
လိႈင္းတုိင္းသည္ စြမ္းအင္နဲ႔ အဟုန္ကို သယ္လာသည္။
စြမ္းအင္ေတြက ဘယ္လိုေၾကာင့္ လိႈင္းအသြင္နဲ႔ ေရြ႔ႏုိင္ရတာလဲ။ အထက္မွာေျပာခဲ့သလိုပဲ လိႈင္းဆိုတာ ေရြ႔လ်ားမႈ၊ ဒါေပမယ့္ သူျဖတ္သန္းေရြ႔သြားတဲ့ ၾကားခံနယ္ကို ဘာမွမျဖစ္ေစဘူး၊ မပ်က္စီးေစဘူး။ ဒါေၾကာင့္စြမ္းအင္ေတြက ပတ္ဝန္းက်င္ကို မပ်က္စီးေစဘဲ၊ အေႏွာင့္အယွက္မျဖစ္ေစဘဲ လိႈင္းအသြင္နဲ႔ စိတ္႐ွိလက္႐ွိသြားႏုိ င္ၾကတယ္။စကားကို လွည့္ေျပာရရင္ စြမ္းအင္အမ်ဳိးမ်ိဳးဟာ လိႈင္းအသြင္နဲ႔(တစ္ေနရာက တစ္ေနရာကို)ေရာက္သြားႏုိင္/ေရြ႕သြားႏုိင္တယ္။ စြမ္းအင္က စၾကဝဠာႀကီးရဲ႕ အသက္ဆိုေတာ့ စြမ္းအင္ကို တစ္ေနရာကေန တစ္ေနရာကို ကူးေျပာင္းေပးႏုိင္တဲ့ 'လိႈင္း' ဆိုတဲ့ေကာင္ႀကီးကလည္း အရမ္းအေရးႀကီးတာေပါ့။