အျမန္​ႏႈန္​းဆိုတာ မင္​းတို႔ၾကားဖူး​ေနၾက စကားတစ္​လံုးပဲ။ ဒီကား ​ေတာ္​​ေတာ္​ျမန္​တာပဲလို႔၊ ဒီရထားတယ္​ ​ေႏွးတာပဲတို႔၊ တစ္​နာရီ မိုင္​ ၃၀ ထက္​ ပိုမ​ေမာင္​းရတို႔ .. ဟုတ္​လား .. အဲဒါ​ေတြအကုန္​လံုးက အျမန္​ႏႈန္​း (speed)ကို ​ေျပာ​ေနတာ။ ​ေဟ့​ေကာင္​ မင္​း ကား​ေမာင္​းတာ ျမန္​​ေနတယ္​ ..။ မျမန္​ပါဘူးကြ တစ္​နာရီ ကီလို ၈၀ ပဲ ႐ွိပါတယ္​။ ဒါလည္​း အျမန္​ႏွႈန္​းပဲ။ အျမန္​ႏႈန္​းနဲ႔ ပတ္​သတ္​လို႔ ဘာမွ႐ႈပ္​စရာမရိွဘူး ဟုတ္​လား။ အျမန္​ႏႈန္​းဆိုတာ အရာဝတၳဳတစ္​ခု ဘယ္​​ေလာက္​ျမန္​ျမန္​​ေရြ႔သြားသလဲဆိုတာကို ​ေျပာျပတယ္​။ သခၤ်ာလို တိတိက်က်ဆိုရင္​​ေတာ့ တစ္​စကၠန္​႔မွာ ဘယ္​​ေလာက္​ခရီး​ေပါက္​သြားလဲ၊ တစ္​မိနစ္​မွာ ဘယ္​​ေလာက္​ခရီး​ေပါက္​သြားလဲ၊ တစ္​နာရီမွာ ဘယ္​​ေလာက္​ခရီး​ေပါက္​သြားလဲလို႔ ျပတာဟာ အျမန္​ႏႈန္​းပဲ​ေပါ့။ သခၤ်ာလိုဆိုရင္​ ခရီးအကြာအ​ေဝးကို အခ်ိန္​နဲ႔ စားတာ​ေပါ့။ မင္​းကား​ေမာင္​းတယ္​ .. ၂-နာရီၾကာ​ေတာ့ မိုင္​-၅၀ ခရီး​ေပါက္​သြားၿပီဆိုပါ​ေတာ့။ ဒါဆို မင္​းရဲ႕ speed က ၅၀ ÷ ၂ = ၂၅ .. တစ္​နာရီ ၂၅ ႏႈန္​း​ေပါ့။ ဒါ​ေၾကာင္​့ speed ကို သခၤ်ာလို ျပရရင္​ -

speed = ^{distance travelled} / _{total time taken}

အဲဒီ့အျမန္​ႏႈန္​းကို ကိန္​း​ေသအျမန္​ႏႈန္​းနဲ႔ ပ်မ္​းမွ်အျမန္​ႏွႈန္​းဆိုျၿပီး ႏွစ္​မ်ိဳးခြဲလို႔ရၿပီ။ အဂၤလိပ္​လိုဆိုရင္​ constant speed နဲ႔ average speed ​ေပါ့။ ကိန္​း​ေသအျမန္​ႏႈန္​း (constant speed)ဆိုတာ ခရီး တ​ေလ်ွာက္ မင္​းသြား​ေနတဲ့ အျမန္​ႏႈန္​းဟာ ကိန္​း​ေသပဲ။ တိုးျခင္​း၊ ​ေလ်ာ့ျခင္​းမရိွဘူး။ ပဲခူး​ေရာက္​တဲ့အထိ မိုင္​ ၅၀ ႏႈန္​းပဲ။ ဒါဆို မင္​းရဲ႕ အျမန္​ႏႈန္​းကို ကိန္​း​ေသအျမန္​ႏႈန္​းလို႔ ​ေျပာရမယ္​။ ဒါဆို ပ်မ္​းမွ်အျမန္​ႏွႈန္​းဆိုတာက​ေရာ ..။

ဥပမာ မင္​း အိမ္​က​ေန ကား​ေမာင္​းသြားတယ္​။ လမ္​းမွာ မီးပြိဳင္​့​ေတြ႕တယ္​။ ကားရပ္​တယ္​။ လူ႐ွင္​းသြားရင္​ အရိွန္​နည္​းနည္​းျပန္​တင္​တယ္​။ ​ေ႐ွ႕မွာ ကား​ေတြနဲ႔ပိတ္​မိ​ေနရင္​ အ႐ွိန္​ကို ျပန္​​ေလ်ာ့တယ္​။ ကိုင္​း .. အဲလို​ေမာင္​းလာတာကို ကိန္​း​ေသအျမန္​ႏႈန္​းလို႔ ​ေျပာလို႔ရပါ့မလား။ ဘယ္​​ေျပာလို႔ ရပါ့မလဲ၊ မရ​ေတာ့ဘူး ဟုတ္​လား။ လူ႐ွင္​းတဲ့​ေနရာမွာ တစ္​နာရီ မိုင္​ ၅၀ ႏႈန္​းျဖစ္​ခ်င္​ျဖစ္​မယ္​။ လူ႐ႈပ္​တဲ့အခါ တစ္​နာရီ ၅ မိုင္​ႏႈန္​း၊ ၁၀ မိုင္​ႏႈန္​းျဖစ္​သြားမယ္​ .. ဟုတ္​လား။ ​ေရြ႔လာတဲ့ခရီးတစ္​​ေလွ်ာက္​မွာ အျမန္​ႏႈန္​း​ေတြက အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္​​ေနမယ္​။ ဒါ​ေၾကာင္​့ ကိန္​း​ေသအျမန္​ႏႈန္​းနဲ႔ ​ေျပာလို႔မရဘူး။ ဒါ​ေပမဲ့ ပ်မ္​းမွ်အျမန္​ႏႈန္​းနဲ႔​ေတာ့ ​ေျပာလို႔ရတယ္​။ မင္​း​ေက်ာင္​းနဲ႔ အိမ္​က ၁၀ မိုင္​ ​ေဝးတယ္​။ ​ေက်ာင္​းကို ​ေရာက္​ဖို႔ ၂ နာရီ ၾကာမယ္​ဆိုရင္​ ဒါ ၁၀ ÷ ၂ = ၅ မိုင္​ ပဲ။ အဲဒါ မင္​းရဲ႕ ပ ်မ္​းမွ်အျမန္​ႏႈန္​းပဲ။ တစ္​ခြန္​းတည္​း​ေျပာရရင္​ ပ်မ္​းမွ်အျမန္​ႏႈန္​းဆိုတာ ခရီးအကြာအ​ေဝးကို ၾကာခ်ိန္​စုစု​ေပါင္​းနဲ႔ စားတာပဲ။ သခၤ်ာပံု​ေသနည္​းအရ​ေတာ့ constant speed နဲ႔ average speed နဲ႔ အတူတူပဲ ဟုတ္​လား။ ဒါ​ေပမဲ့ အဓိပၸါယ္​က မတူဘူး။ မင္​းတို႔စိတ္​ထဲ ခြဲမွတ္​ထားရမွာက ကိန္​း​ေသအျမန္​ႏႈန္​းဆိူရင္​ ခရီးတစ္​​ေလွ်ာက္​လံုး ဒီႏႈန္​းနဲ႔ပဲ ​ေရြ႔​ေနတယ္​။ ပ်မ္​းမွ်အျမန္​ႏႈန္​းလို႔ ​ေျပာရင္​ ခရီးတစ္​​ေလွ်ာက္​လံုး ဒီႏႈန္​းနဲ႔ ​ေရြ႔​ေနတာမဟုတ္​ဘူး။ ဒါ​ေတြက​ေတာ့ ​ေသ​ေသခ်ာခ်ာနားလည္​​ေအာင္​ ​ေျပာျပတာ၊ ပုစာၦတြက္​ရင္​ အဲ​ေလာက္​ႀကီးမလိုဘူး။ အျမန္​ႏႈန္​းဆိုတာ ခရီးအကြာအ​ေဝးကို ၾကာခ်ိန္​နဲ႔စားတာ ဒါမွမဟုတ္​ ျမန္​ႏႈန္​းကို ၾကာခ်ိန္​ကို ​ေျမႇာက္​ရင္​ သြားခဲ့တဲ့ခရီးအကြာအ​ေဝးကို ရတယ္​လို႔ မွတ္​ထားရင္​ လံု​ေလာက္​ၿပီ။

ဒ ီ ​ေလာက္​ဆို အျမန္​ႏႈန္​းနဲ႔ ပတ္​သတ္​လို႔ နားလည္​​ေလာက္​ပါၿပီ။ ဒါ​ေပမဲ့ ​ေရြ႔လ်ားျခင္​းမွာ အျမန္​ႏႈန္​း တစ္​ခုတည္​းနဲ႔ ​ေျပာလို႔ မျပည္​့စံုဘူး၊ မျဖစ္​​ေသးဘူး။ ဘာလို႔လဲဆို​ေတာ့ ​ေ႐ွ႕အခန္​းမွာလည္​း ​ေျပာခဲ့တယ္​။ ​ေရြ႔တယ္​ဆိုကတည္​းက ဥိးတည္​ဖက္​ ႐ွိရတယ္​။ ဘယ္​ဘက္​ကိုသြားလဲဆိုတာ အ​ေရးႀကီးတယ္​။ ဆို​ေတာ့ ကိုတို႔က ဘယ္​​ေလာက္​အျမန္​ႏႈန္​းဆိုတာ တစ္​ခုတည္​းနဲ႔ မျပည္​့စံုဘူး။ တစ္​နာရီ မိုင္​ ၅၀ တို႔၊ တစ္​စကၠန္​႔ ၁၀ မိုင္​ႏႈန္​းဆိုတဲ့ ပမာဏသက္​သက္​နဲ႔တင္​ မျပည္​့စံု​ေတာ့ဘူး။ ဥိးတည္​ဖက္​ကိုပါ ထည္​့စဥ္​းစားရမယ္​။ အဲလို ဥိးတည္​ဖက္​ပါ ထည္​့စဥ္​းစားၿပီး ​ေျပာတဲ့​ေကာင္​ကို အလ်င္​ (velocity)လို႔ ​ေခၚတယ္​။